Jednym z czynników decydujących o sukcesie firmy w świecie biznesu jest model zarządzania. Ma on wpływ nie tylko na wyniki finansowe, ale także na rozwój zespołów, atmosferę w miejscu pracy czy postrzeganie organizacji na zewnątrz.
Czym jest model zarządzania?
Model zarządzania możemy definiować jako trwały i powtarzalny sposób, w jaki firma oddziałuje na swoich pracowników, jak wpływa na ich koordynację i współpracę oraz w jaki sposób osiąga swoje cele biznesowe. Model zarządzania przenika więc całą organizację, może być regulowany zarówno przez instrukcje i procedury, jak i poprzez wypracowane, domyślne metody, które jednak nie są w żaden sposób spisane.
O jakich modelach zarządzania warto wiedzieć?
Do modeli zarządzania, które skupiają decyzyjność w firmach w wąskim kręgu, zalicza się:
- Model patriarchalny, w którym ostatnie zdanie ma zawsze najstarszy pracownik, czyli najbardziej doświadczony. To model często spotykany w firmach rodzinnych, gdzie poza zależnościami służbowymi istnieją również więzy krwi między pracownikami. Innymi słowy - starszy ma zawsze rację, a młodsi muszą się podporządkować.
- Model charyzmatyczny, czyli skupiający decyzyjność w osobie jednego, silnego lidera. Najczęściej jest to założyciel-wizjoner, który odpowiada za sukces przedsiębiorstwa.
- O modelu autokratycznym mówimy natomiast, gdy za podejmowanie decyzji odpowiedzialna jest grupa zarządzająca, a pracownicy szeregowi nie są dopuszczani do dyskusji czy samodzielności. To silnie hierarchiczny model, w którym nie toleruje się wychodzenia poza własne kompetencje.
Powyższe modele pozwalają na bardzo szybkie podejmowanie decyzji. Jednak skostniałe zarządzanie może po pierwsze, nie być przygotowane na dynamiczne zmiany w środowisku biznesowym, a po drugie, w sytuacji braku lidera odpowiedzialność za decyzje się rozmywa, co może doprowadzić do paraliżu organizacyjnego.
Jeśli nie jednostka, to może procedury? Biurokratyczny model zarządzania podporządkowuje organizację spisanym procedurom. Z jednej strony daje to bezpieczeństwo, bo pracownicy zawsze mogą się odwołać do przyjętych w firmie zasad, ale w dużych organizacjach nadmiar procedur może wydłużać czas podejmowania ważnych decyzji. Niejako przeciwieństwem tego modelu jest tzw. styl sytuacyjny, który stawia na reagowanie na wyzwania i problemy bez specjalnego trybu czy procedur właśnie. Efektem takiego modelu zarządzania są decyzje o różnej jakości, choć z pewnością są one podejmowane szybko. Innym rozwiązaniem jest demokratyczny styl zarządzania, który promuje zaangażowanie pracowników w decyzyjność dotyczącą losów firmy. Wydłuża to nieco czas podejmowania decyzji, ale pozwala na m.in. lepszą komunikację między zarządzającymi a pracownikami.
Jak wybrać skuteczny model zarządzania w organizacji?
Efektywny model należy rozumieć jako taki, w ramach którego pracownicy poprawnie realizują swoje zadania, radzą sobie z wyzwaniami i porażkami, a także są odpowiedzialni za swoje działania. Nie jest to więc jeden konkretny model zarządzania, ale inne rozłożenie akcentów. Pracownicy powinni sami podejmować decyzje i wykraczać poza swoją wąską działkę, ale w ramach ogólnych i szczegółowych celów organizacji. Dzięki temu poszczególne czynniki (np. fluktuacje zatrudnienia, nieobecności) mają mniejszy wpływ na ostateczny sukces firmy, która dzięki zwinnemu rozwiązywaniu problemów szybciej i skuteczniej reaguje na wyzwania rynkowe.