Siła przywództwa opartego na wartościach

Czy naprawdę znamy swoje wartości?

Czy ludzie w Twojej organizacji wiedzą, co jest dla Ciebie ważne? A Ty – czy wiesz, co kieruje nimi?

Nasz osobisty odcisk wartości

Wartości to coś więcej niż hasła na ścianie. To fundamenty, na których budujemy relacje, opieramy nasze decyzje i sposób działania. Dotyczą wielu poziomów – od tych osobistych, przez wartości naszych zespołów, aż po te, które kształtują całe organizacje, społeczności i kultury. Za każdym razem, gdy podejmujemy decyzję, rozmawiamy z kimś, reagujemy – robimy to przez pryzmat wartości, czy to swoich, czy czyichś. Nawet jeśli nie zawsze jesteśmy tego świadomi.

Wartości są głęboko ludzkie, dają bezpieczeństwo i nadają poczucie sensu w każdym działaniu. I właśnie dlatego ich odkrywanie to świetny punkt wyjścia do budowania podejścia skoncentrowanego na człowieku.

Świadomość siebie zaczyna się od wartości

Wartości mogą przybierać różne formy: odpowiedzialność, indywidualizm, hojność, efektywność, empatia, siła przywództwa. Cokolwiek to jest – to właśnie one kształtują naszą tożsamość i przekonania. A w dłuższej perspektywie - kulturę organizacyjną.

To one wpływają na to, jak patrzymy na świat, jak się zachowujemy, a także – co często trudniejsze – jakie mamy uprzedzenia i założenia. Często nazywamy je „prawdami pisanymi małą literą” – to, co jest prawdziwe dla nas, ale niekoniecznie dla innych. Z kolei „Prawdy pisane wielką literą” to te uniwersalne, obiektywne. Problem pojawia się wtedy, gdy nieświadomie traktujemy nasze osobiste wartości jako te jedyne słuszne. To często prowadzi do nieporozumień, oceniania i konfliktów.

Dlatego tak ważne jest, by z ciekawością przyglądać się temu, co naprawdę nami kieruje oraz jaki potencjał się z tym wiąże. I z tą samą ciekawością patrzeć na innych – nie po to, by ich zmieniać, ale by lepiej rozumieć rzeczywistość i akceptować inny punkt widzenia. Liderzy i liderki mogą się tego nauczyć, aby po pierwsze, ich zarządzanie było skuteczniejsze, a po drugie, byli wzorem do naśladowania dla pracowników i pracowniczek.     

Wartości w praktyce – nie tylko na papierze

W organizacjach często mówi się o wartościach. Liderzy i liderki ogłaszają je, wpisują do strategii, wieszają na ścianachi w teorii wspierają ich skuteczność. Ale jeśli codzienne decyzje i zachowania nie są z nimi spójne – pracownicy to zauważą. I stracą zaufanie, a siła przywództwa będzie nieznaczna.

Bo to nie słowa, a działania pokazują, co naprawdę jest dla nas istotne. Życie w zgodzie z wartościami to codzienna praktyka i codzienne decyzje. To właśnie one budują kulturę organizacyjną, która jest autentyczna i naprawdę skoncentrowana na człowieku oraz pozwalają na zaangażowanie pracowników i pracowniczek w aktywne działanie i osiąganie wyników.

Idealnie, gdy wartości liderów/liderek są spójne z tymi, które wyznaje firma – i gdy pracownicy czują, że ich własne wartości nie są w konflikcie z tymi firmowymi. Dla mnie prawdziwie ludzka organizacja to taka, która nie tylko mówi o wartościach, ale też tworzy przestrzeń, w której każdy może być sobą. Gdzie różnorodność wartości jest nie tylko akceptowana, szanowana i zapraszana.

Patrząc przez pryzmat wartości

Wartości mogą być jak soczewka – pomagają nam lepiej zrozumieć sytuacje, w których się znajdujemy, i spojrzeć na nie z nowej perspektywy. Oto trzy przykłady na poziomie indywidualnym, zespołowym i organizacyjnym:

• Osoba, która po spotkaniu czuje frustrację, bo inni nie przygotowali się wcześniej do rozmowy, może odkryć, że jedną z jej kluczowych wartości jest przygotowanie lub zaradność. Źródłem napięcia może być to, że współpracownicy po prostu nie podzielają tej wartości – mają inne podejście do pracy i uczenia się.
• Dwóch członków zespołu, którzy mają trudną relację, mogłoby łatwiej się porozumieć, gdyby lepiej rozumieli, jakie wartości każdy z nich wnosi do współpracy. Gdy patrzymy tylko na zachowania, łatwo ocenić drugą osobę. Ale jeśli spojrzymy na to przez pryzmat wartości, łatwiej o empatię i znalezienie wspólnej drogi.
• Na poziomie organizacyjnym, osoba, która czuje się wykluczona lub oceniana jako „słaby ogniwo”, może odkryć, że jej osobiste wartości są w konflikcie z tymi, które promuje firma.

Wartości są obecne na każdym poziomie – wpływają na nasze oczekiwania wobec innych i na to, jak my ich oceniamy. Gdy różnice między wartościami osobistymi a organizacyjnymi są zbyt duże, może to prowadzić do wypalenia, a nawet poczucia, że nie ma się miejsca w zespole. Dlatego tak ważne jest, by kultura organizacyjna nie tylko miała jasno określone wartości, ale też potrafiła pomieścić różnorodność – dając ludziom przestrzeń do bycia sobą i odnalezienia swojego miejsca.

Jakie wartości kierują Twoim życiem? Co jest priorytetem?

Zaciekawienie tym, jak nasze wartości współgrają (lub ścierają się) z wartościami innych – kolegów, zespołu, organizacji – może być potężnym impulsem do rozwoju. W ten sposób ćwiczymy naszą empatię, pogłębiamy świadomość i poprawiamy relacje. A to z kolei przekłada się na lepszą współpracę, innowacyjność i skuteczniejsze przywództwo.

Pomyśl o wartościach, które napotykasz w swojej organizacji i spróbuj odpowiedzieć sobie na kilka pytań:

• Kiedy ostatnio czułeś/aś się naprawdę spełniony/a w pracy? Co się wtedy wydarzyło? Co definicja sukcesu mówi o Twoich wartościach – albo o wartościach Twojej firmy?
• Czy jest ktoś, z kim trudno Ci się współpracuje? Jakie wartości mogą stać za jego/jej zachowaniem? Jak ta perspektywa zmienia Twój sposób patrzenia na tę osobę? Co możesz zrobić, żeby poprawić waszą relację?
• Jakie zachowania są w Twojej firmie nagradzane lub chwalone? Co to mówi o jej rzeczywistych wartościach? Czy są one zgodne z tym, co firma deklaruje?

Ciekawość jako mięsień

Wszystko zaczyna się od ciekawości. Wchodź w każdą rozmowę z założeniem, że druga osoba może myśleć inaczej niż Ty – i to jest w porządku. Pamiętaj, że osobiste wartości to „prawdy pisane małą literą” – są prawdziwe dla nas, ale niekoniecznie dla innych. Bądź otwarty/a na różne punkty widzenia i okazuj szacunek dla tego, co dla innych jest ważne – bo to właśnie wartości czynią nas ludźmi.

Im lepiej rozumiemy własne wartości i im bardziej jesteśmy ciekawi wartości innych, tym łatwiej budujemy środowisko, które wspiera autentyczność, rozwój i wspólne osiąganie celów.

Czy może być coś bardziej ludzkiego?

(Trevor Johnson, Senior Consultant, Impact USA)